Lieke Knijnenburg plaatst in een webartikel op de Groene Amsterdammer (26-10-2023) vraagtekens bij het aura van vrijheid en vooruitstrevendheid rondom open relaties. Er is, zo suggereert zij, eerder sprake van een stap terug. De open relatie haakt aan bij een ongebreideld consumentisme, in dit geval van mensen, met als doel seks en intimiteit.
Veel argumenten van Knijnenburg zijn echter ook van toepassing op gesloten relaties. Niet alleen op datingsites voor polyamorie zijn mensen vooral op zoek naar vluchtige seks. Op Tinder is monogamie de impliciete norm, maar resulteert het merendeel van de matches in kortdurende seksuele contacten. Mensen kunnen in seriële monogamie, waarin liefdespartners elkaar opvolgen, ook een consumerende benadering hanteren.
Knijnenburg schetst een schematisch beeld van motieven om te kiezen voor een open relatie. Deze zouden vooral gericht zijn op individualisme en behoeftebevrediging, en hiermee op het zelf. Maar veel mensen die voor gesloten relaties kiezen, doen dit ook uit egocentrische overwegingen. Omgekeerd kan een open relatie zijn ingegeven door zorg, liefde en toewijding voor de ander.
De beide perspectieven sluiten elkaar überhaupt niet uit. Het zorg dragen voor de ander is niet zelden een behoefte van het zelf, of dit nu is bij ziekte, gesprekken over het leven, en zelfs lichamelijke intimiteit. In dit geval ontstaat er een match, die niet zelden de basis vormt voor wederkerigheid: 'Jij zorgt voor mij, en ik zorg voor jou.' Dit is een dynamiek die zowel in open als gesloten relaties kan voorkomen.
Knijnenburg sluit af met een pleidooi voor het bedrijven van de liefde als spel, tegen heersende normen, en hiermee voor intiem verzet. Ze legt evenwel niet uit hoe open en gesloten relatievormen zich hiertoe verhouden. Dit open draadje past niet bij de stelligheid van het begin, en roept de vraag op of de huidige relatiecultuur niet juist aansluit op Knijnenburgs betoog. De vaste norm voor een relatie, heteromonogaam, heeft immers plaatsgemaakt voor variatie en verscheidenheid. De vorm hoeft dankzij deze keuzevrijheid niet langer te knellen. Mensen hebben de ruimte gekregen om te blijven spelen en zich intiem te verzetten. Ze kunnen spelenderwijs belanden in het hele spectrum van monogamie tot polyamorie.
Het consumentisme dat Knijnenburg signaleert, zal zich bij sommige mensen en sommige relaties voordoen, en bij andere niet. Een verband met het hebben van een of meerdere liefdespartners is onwaarschijnlijk.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten